Erzurum Tarihi Roma istilasindan n00630065, bugn002000450072007aurum’un bulundugu yerde degisik dn0065006dlerde Karin, Karna, Garin, Karndi ve Kalhak isimli bir sehir bulundugu tarihi kaynaklara dayanilarak tespit edilmistir. M.. 408-450 yillarinda yasamis olan Bizans Imparatoru ll. Teodosinus dogudan gelen Iranli’larin saldirilarina karsi koymak amaciyla bu bl00670065deki Erzen sehrinin gn0065007900200062atisinda, yeni bir kale ile e0076rilmis bir sehir kurdurdu. Kale o devirde Bizans Imparatorlugunun dogu bl00670065leri komutani olan Antonyus tarafindan yaptirilmis ve sehire imparatorun adini izafeten Teodosipolos denilmistir. Kl00740072 ERZURUM KALESI: Ilk ins 0074arihi kesin olarak bilinmeyen Erzurum Kalesi’nin M.S. 5.yz00790069006c0069n ilk yarisinda Bizanslar tarafindan yaptirildigi tahmin edilmektedir. Tarih boyunca Asurlular, Sasaniler, Persler, Araplar, Romalilar ve Bizanslilar arasinda sik sik el degistiren Erzurum Kalesi, 11. yz00790069006c0064a Tr006b006c00650072in eline gem0069stir. I 004bale’de Erzurum’daki ilk Tr006b002d00490073lm0020eserlerinden Saltuk Ogullari dn0065006dine ait Kale Mescidi ve Tepsi Minare bulunmaktadir. Erzurum Kalesi bulundugu tepenin z006500720069006ede bir i 006bale ile, bunu e0076releyen dis kaleden meydana gelmistir. Bugn002000690020kale saglam kalmis olmasina ragmen, sehri e0076releyen dis kale surlarindan hi 0062ir eser kalmamistir. Surlarin dr00740020kapi ile disa ai006cdiklari, bugn0020007900650072lerinde bulunmayan bu kapilarin Tebriz Kapi, Erzincan Kapi, Gr00630020004bapi ve Harput Kapisi adlarini tasidiklari bilinmektedir. Gn006d007ae ulasan i 006balenin duvar kalinliklari 2-2,5 m. arasinda degismekte olup, halen sekiz burcu ayakta durmaktadir. TEPSI MINARE (SAAT KULESI): Erzurum Kalesi’nin ii006ede bulunan Tepsi Minare’ye Saat Kulesi de denilmektedir. Yer yer tahrip olan serefe gv00640065sindeki kitabesine gr00650020Saltuklu Emirlerinden Muzaffer Gazi bin Eb&00230038003200317;l Kasim tarafindan 12. yz00790069006c0069n ilk yarisinda yaptirilmistir. Minare, sur duvarlari hizasina kadar renkli kesme taslarla r006c 006b006100690064e z006500720069006ede, tugla r006c 006700760064eye sahiptir. Silindirik gv00640065, asagidan yukariya dogru daralarak yk00730065006c0069r. Serefeden yukarisi yikilmistir. Bu bl006d 1841 ve 1880 yillarinda Avrupa 0074arzda ahsap malzeme ile yenilenmis ve ii006ee saat yerlestirilmistir. Tepsi Minare, Karahanli ve By006b00200053elu006blu dn0065006dinde ins 0065dilen minarelerin gelenegini Anadolu’da sr006400720065n en eski minarelerden biridir. Kule, Kale Mescidi’nin minaresi, ayni zamanda gz00650074leme kulesi olarak da kullanilmistir. KALE MESCIDI: I 004bale ie0072isinde kalenin gn0065007900200073ur duvarlarina bitisik yerdedir. Dikdr00740067en planli mescidin i 0064z0065006e006c0065mesi mihraba paralel iki sahindir. Giriste a0070raz tonoz, mihrap n006ede ise mukarnasli kasnaklara oturan kubbe ile r0074ld0072002e0020Her iki r0074nn00200064006f0067u ve batisi besik tonozlarla genisletilmistir. Mihrabi, yari dairesel planli burcun ie0072isine yerlestirilmis, yalin bir bezemeye sahiptir. Dz0067006e0020kesme tasla ins 0065dilen mescidin kubbeli bl006d 0064006900730074an yk00730065006b0020kasnakli ve kl0068006c0069 bir r0074yle kapatilmistir. 12.yz00790069006c0069n ilk yarisinda Saltuklular tarafindan yaptirilmistir. MEDRESELER IFTE MINARELI MEDRESE: Erzurum’un sembol 00680061006c0069ne gelen ifte Minareli Medrese’nin kitb0065si olmadigindan, yapilis tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Selu006blu Sultani Alaaddin Keykubat’in kizi Hundi Hatun veya Ilhanli hanedanlarindan Padisah Hatun tarafindan yaptirilmis olabilecegi ds006e00630065si ile adina Hatuniye Medresesi de denilmektedir. Genellikle 13. yz00790069006c0069n sonlarinda yaptirildigi kabul edilmektedir. Osmanli Padisahlarindan 4.Murat’in emri ile bir sr00650020002600238220;Tophane” olarak, daha sonra da “Kisla” olarak kullanilmistir. 1942-1967 yillari arasinda Erzurum Mz0065007300690020olarak kullanilan medrese, gn006d007ade a0079 bahe0073i ve resim sergi salonu olarak kullanilmaktadir. Medrese yaklasik 35x46 m. boyutlarindadir. Iki katli, dr00740020eyvanli ve ai006b avlulu medreseler grubundandir. Zemin katta ondokuz, birinci katta ise onsekiz oda bulunmaktadir. Avlu 26x10 m. llerinde dr00740020yn00640065n revaklarla e0076rili olup, girisin batisindaki kare mekn0069n vaktiyle mescid olarak kullanildigi anlasilmaktadir. Zemin katin revaklari kalin st0075006e006c0061r z006500720069006ee oturmaktadir. St0075006e006c0061rin o0067u silindirik, dr0064 sekizgen gv00640065ye sahiptir. Odalar besik tonozla r0074ld0072002e0020 Medrese’nin bezemesinde kullanilan geometrik motifler, Selu006blu tas ss006c0065006d0065sindeki r006e0065klerdir. Bezemenin agirlik unsuru bitkisel g0065006cerdir. Palmet ve rumi motiflerin en o006b kullanilanidir ve her ikisi de birbiri ile uyum ii006ededir. ifte Minareli Medrese’nin en n0065006dli yanlarindan biri hi 0073p0068006500730069z figr006c00200073s006c0065006d0065sidir. Ta 006bapi tasintisinin her yz006e00640065 ss006c0065006d0065lerle kusatilmis, dr00740020adet pano bulunmaktadir. Panoda palmiye (hayat agaci), iki basli kartal ve altta iki ejder figr002000790065r alir. Gn0065007900200065yvanin dis duvarlarina bitisik ins 0065dilen iki katli km0062006500740069n gv00640065si oniki ks0065006cidir. Km0062006500740069n s007400200064istan kl00610068002c0020it0065n kubbe ile r0074ld0072002e0020Saa0067i, ss006c0065006d0065 seritler ve silmelerle bezenmistir. Dr00740020kollu bir dz0065006e006c0065meye sahip, cenz0065lik kismi a0070raz tonozla r0074ld0072002e0020Km0062006500740069n i 006dalzemesi mermerdir. Ss006c0065006d0065leri Medrese’nin aksine oymadir ve bitkisel g0065006cerden olusmaktadir. YAKUTIYE MEDRESESI: Cumhuriyet Caddesi z006500720069006ede Lala Mustafa Pasa Cm0069i’nin batisinda bulunmaktadir. Ilhanli hk006d00640061ri Sultan Olcaytu zamaninda Gazan Han ve Bolugan Hatun adina, Cemaleddin Hoca Yakut Gazani tarafindan 1310 yilinda yaptirilmistir. Anadolu’daki kapali avlulu medreselerin son r006e0065klerinden biri olan yapi, cepheden disa tasan ta 006bapisi ile ifte Minareli olarak planlanmistir. Ancak, minareler ifte Minareli Medrese’de oldugu gibi ta 006bapi z006500720069006ede degil ks0065006cere yerlestirilmistir. n yz0064006500200067enis kusaklar halinde mukarnas bitki ve geometrik motifler yer almaktadir. Ta 006bapinin yan yz006c006500720069ndeki silme kemerle e0076rili nisler ii006ede sembolik Pars ve Kartal motifleri bulunmaktadir. Ajurlu bir kr006500640065006e i006ban hurma yapraklari seklindeki hayat agacinin altinda iki pars z006500720069006edeki kartal figr006c006500720069nin Orta Asya Tr006b00200069006eanciyla ilgili ifadeleri yansittiklari gr006cr002e0020004bselerde yer alan kalin gv00640065li minarelerden biri o006b n00630065den yikilmis veya hi 0079apilmamis, kaidesinin z0065007200690020konik bir kl00610068006c0061 kapatilmistir. Digerinin ise s007400200062lm0020006d0065vcut degildir. Dr00740020eyvanli i 006dekn0064a bulunan dikdr00740067en avlunun orta bl006d 006d0075006b0061rnasli bir kubbe ile, diger kisimlar ise sivri kemerli besik tonozlarla r0074ld0072002e0020 Anadolu’daki kapali avlulu medreselerin en by00670020olan Yakutiye Medresesi plan dz0065006e0069002c dengeli mimarisi ve iri motifli ss006c0065006d0065leri ile Erzurum’un en gs00740065risli yapilarindan biridir. Gn006d007ade Tr006b002d00490073lm0020Eserleri ve Etnografya Mz0065007300690020olarak kullanilmaktadir. AHMEDIYE MEDRESESI: Murat Pasa Mahallesinde, Murat Pasa Cm0069i;nin dogusunda bulunmaktadir. Gn006d007ade cm0069 olarak kullanilan medrese 1314 yilinda Ali oglu Ahmet tarafindan Darl0020004800610064is (Hadis Okulu) olarak yaptirilmistir. Kapali avlulu medreseler grubuna giren yapi kk0020lde planlanmistir. Dikdr00740067en sekilli avlunun z0065007200690020tonozla r0074ld0072002e0020Ss006c0065006d0065 ai0073indan sade olan medrese Selu006blu Medreseleri tarzinda ins 0065dilmistir. KURSUNLU (FEVZIYE) MEDRESESI: Mirza Mehmet Mahallesi’nde ayni adla anilan Kursunlu Cm0069i’nin bitisiginde bulunan medrese Erzurumlu Seyhl00690073006cm Feyzullah Efendi tarafindan 1700 yilinda cm0069 ile birlikte yaptirilmistir. Medresenin on 00670072enci odasi bulunmakta olup, odalarin z0065007200690020besik tonozlarla r0074ld0072002e0020 SEYHLER MEDRESESI: Seyhler Mahallesi’nde ayni adla anilan Seyhler Cm0069i’nin batisinda bulunan medrese Mf00740020004dustafa Efendi tarafindan 1760 yilinda yaptirilmistir. Dikdr00740067en planli bir avlu etrafinda onbir g00720065nci odasi bulunmakta olup, odalarin z0065007200690020besik tonozlarla r0074ld0072002e0020 KMBETLER VE TRBELER